หกเหลี่ยมฤดูหนาว คือ เส้นสมมุติที่ลากผ่านดวงดาว 6 ดวงเป็นรูปหกเหลี่ยม (หรือบางครั้งอาจบอกว่าเป็นวงกลม) ได้แก่ ดาวไรเจล (Rigel), ดาวอัลดิบาแรน (Aldebaran), ดาวคาเพลลา (Capella), ดาวพอลลักซ์ (Pollux), ดาวโปรซิออน (Procyon) และดาวซิริอุส (Sirius) ซึ่งเป็นดาวที่สว่างที่สุดบนท้องฟ้ายามค่ำคืน
โดยดาวทั้ง 6 ดวงของ หกเหลี่ยมฤดูหนาว (Winter Hexagon) จะสามารถพบได้บ่อยในระหว่างเดือนตุลาคมถึงมกราคมซึ่งเป็นฤดูหนาว จึงเป็นที่มาของชื่อ “หกเหลี่ยมฤดูหนาว”
ทั้งนี้ หกเหลี่ยมฤดูหนาวไม่ได้เป็นกลุ่มดาวอย่างเป็นทางการ แต่เป็นรูปทรงที่เกิดจากการเชื่อมต่อระหว่างดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดในท้องฟ้าฤดูหนาวหลายดวงเข้าด้วยกัน ดาวฤกษ์เหล่านี้มีความสว่างมากและกระจายตัวอยู่รอบท้องฟ้าในตำแหน่งที่เอื้ออำนวยต่อการสร้างรูปทรงหกเหลี่ยมขึ้นมา
หกเหลี่ยมฤดูหนาว (Winter Hexagon) รู้จักกันในอีกชื่อคือ วงกลมฤดูหนาว (Winter Circle)
อย่างไรก็ตาม ประเทศในแถบทางใต้ (ที่ไม่ใช่เกาะใต้ของนิวซีแลนด์และทางใต้ของชิลี อาร์เจนตินา หรือดินแดนที่อยู่ใต้ลงไปกว่านั้น) มักจะพบเห็นดาวทั้ง 6 ดวงนี้ได้ในช่วงเดือนธันวาคมถึงมีนาคม (ทำให้บางครั้งอาจถูกเรียกชื่อเป็นกลุ่มดาวฤดูร้อนแทน) และจะนับรวมเอาดาวคาร์โนปัสอันเป็นดาวสว่างทางใต้รวมเข้ามา
หกเหลี่ยมฤดูหนาว มีดาวอะไรบ้าง?
ดาวทั้ง 6 ดวงใน หกเหลี่ยมฤดูหนาว จะเป็นดาวจากกลุ่มดาว 6 กลุ่ม โดยมีชื่อดาวเรียงทวนเข็มนาฬิกา ดังนี้ เริ่มจากดาวไรเจลในกลุ่มดาวนายพราน ตามด้วยกลุ่มดาววัว กลุ่มดาวสารถี กลุ่มดาวคนคู่ กลุ่มดาวสุนัขเล็กกลุ่มดาวสุนัขใหญ่ และ กลุ่มดาวนายพราน
- ซิริอัส (Sirius): ดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดบนท้องฟ้า
- คาเพลลา (Capella): ดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดในกลุ่มดาวสารถี
- โพรซิออน (Procyon): ดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดในกลุ่มดาวสุนัขน้อย
- พอลลักซ์ (Pollux): ดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดในกลุ่มดาวคนคู่
- อัลเดบารัน (Aldebaran): ดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดในกลุ่มดาววัว
- ริเจล (Rigel): ดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดในกลุ่มดาวนายพราน
ซึ่งการสังเกตหกเหลี่ยมฤดูหนาวนั้นไม่ยาก เพียงแค่หาสถานที่ที่มืดและไม่มีแสงรบกวน จากนั้นมองหาดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดบนท้องฟ้าในช่วงฤดูหนาว และพยายามเชื่อมต่อดาวฤกษ์เหล่านั้นเข้าด้วยกันเป็นรูปทรงหกเหลี่ยมตามภาพด้านล่าง
นอกจากนั้น เมื่อลากเส้นสมมุติระหว่าง ดาวซิริอุส (กลุ่มดาวหมาใหญ่) ดาวบีเทลจุส (กลุ่มดาวนายพราน) และดาวโปรซิออน (กลุ่มดาวหมาเล็ก) จะได้รูปสามเหลี่ยมที่เรียกว่า สามเหลี่ยมฤดูหนาว (Winter Triangle) โดยดาวในกลุ่มหกเหลี่ยมฤดูหนาวและสามเหลี่ยมฤดูหนาว จะเห็นได้ชัดในตลอดคืนในช่วงฤดูหนาว
ความสำคัญของหกเหลี่ยมฤดูหนาว
ความสำคัญของหกเหลี่ยมฤดูหนาว คือ การใช้เป็นเครื่องมือในการศึกษาทางดาราศาสตร์ ซึ่งหกเหลี่ยมฤดูหนาวสามารถใช้เป็นเครื่องมือในการศึกษาทางดาราศาสตร์ได้หลายอย่าง เช่น การหาตำแหน่งของดาวฤกษ์อื่น ๆ
นอกจากนี้ หกเหลี่ยมฤดูหนาวยังถูกใช้เป็นสัญลักษณ์ที่บ่งบอกถึงการมาถึงของฤดูหนาว และเป็นสัญลักษณ์ของความสวยงามและความมหัศจรรย์ของธรรมชาติ
