วันทยหัตถ์ลูกเสือ คือการแสดงความเคารพของลูกเสือและเนตรนารี ใช้ในการทำความเคารพลูกเสือต่อลูกเสือชาติเดียวกันหรือต่างชาติที่พบกันครั้งแรกในวันนั้น ทำความเคารพธงชาติไทยที่ชักขึ้นลง ธงประจํากองทหาร ธงคณะลูกเสือประจําจังหวัด ระหว่างการบรรเลงเพลงชาติ เพลงสรรเสริญพระบารมี เพลงมหาชัย เพลงสรรเสริญเสือป่า และแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมราชินีนาถ พระบรมวงศานุวงศ์ชั้น ผู้ใหญ่ ผู้บังคับบัญชา บิดามารดา ครูบาอาจารย์ ญาติผู้ใหญ่ นายทหารบก นายทหารเรือ นายทหารอากาศ นายตํารวจที่แต่งเครื่องแบบ
ลูกเสือสํารอง มีวิธีแสดงความเคารพ 2 วิธี
- การทําวันทยหัตถ์ 2 นิ้ว (แสดงความเคารพเป็นบุคคล)
- การทําแกรนด์ฮาวล์ (ในการแสดงเคารพเป็นหมู่)
ลูกเสือสามัญ สามัญรุ่นใหญ่ วิสามัญ มีวิธีแสดงความเคารพ 2 วิธี
- วันทยหัตถ์ 3 นิ้ว
- เคารพท่าพลอง
วันทยหัตถ์ลูกเสือสำรอง
วันทยหัตถ์ลูกเสือสำรอง ใช้ในการแสดงความเคารพเป็นบุคคล โดยที่ลูกเสือสำรองจะสวมหมวกหรือมิได้สวมหมวกก็ได้
การทําวันทยหัตถ์ลูกเสือสำรอง 2 นิ้ว คือ การยกมือขวาขึ้นแยกนิ้วชี้กับนิ้วกลางออกเหยียดตรง (รูปตัววี) แล้วให้นิ้วชี้แตะที่กะบังหมวกต่อขอบหมวก ถ้ามิได้สวมหมวกให้นิ้วชี้แตะที่หางคิ้วขวา
วันทยหัตถ์สามัญ สามัญรุ่นใหญ่ วิสามัญ
ลูกเสือสามัญ สามัญรุ่นใหญ่ วิสามัญ มีวิธีแสดงเคารพ 2 วิธี คือการทําวันทยหัตถ์ 3 นิ้ว และการเคารพท่าพลอง
วันทยหัตถ์ ให้ทําวันทยหัตถ์ 3 นิ้ว คือ ยกมือขวาขึ้นให้นิ้วชี้ นิ้วกลาง นิ้วนาง ติดกัน แล้วให้นิ้วชี้แตะที่ขอบหมวก หมวกปีก หรือนิ้วชี้แตะที่หางคิ้วขวา ถ้าสวมหมวกทรงอ่อน (เบเร่) ถ้ามิได้สวมหมวกก็ทําอย่างเดียวกับสวมหมวก ถ้าอยู่ในแถวผู้บังคับบัญชาจะบอก “ตรง”
เคารพท่าพลอง เมื่ออยู่กับที่ให้ยืนตรงพลองชิดตัว (ข้างขวา) ยกมือซ้ายอย่างเดียวกับทําแสดงรหัสลูกเสือ ขึ้นแตะพลองให้แขนซ้ายอยู่เสมอแนวระดับไหล่ทั้งสองข้าง ถ้าเดินในท่าแบกพลองอยู่ ให้ลดมือซ้ายที่จัดพลอง เหยียบลงมาชิดกับตัว ในขณะเดียวกันให้ยกมือขวา ให้ท่าแสดงรหัสลูกเสือไปแตะพลอง ให้แขนขวาอยู่เสมอแนวระดับไหล่ทั้งสองข้าง มือซ้ายและมือขวาที่ยกไปแตะไม้พลองตามที่กล่าวมานี้ ให้คว่ําฝ่ามือลงข้างล่างในขณะที่ทําการเคารพ
ตาแลดูผู้รับการเคารพ
ลูกเสือถือธงให้เคารพด้วยธง โดยเมื่ออยู่กับที่ให้ถือธงด้วยมือขวา โคนคันธงจดพื้นและแนบกับลําตัว เวลาทําความเคารพ ให้ถือธงใช้มือซ้ายจับโคนธงเหนือมือขวา แล้วชิดมือขวา แล้วยกโคนธงขึ้นมาเสมอบ่า ขวา ข้อศอกซ้ายตั้งได้ฉาก มือขวาคงจับที่โคนคันธง ครั้นแล้วให้ทํากึ่งขวาหัน ลดปลาย ธงลงข้างหน้าช้า ๆ จนคันธงขนานกับพื้น มือซ้ายอยู่เสมอแนวบ่าห่างจากตัวพอสมควร มือขวาจับโคนคันธงแขนเหยียดตรงไปมาตามคันธง (ตอนนี้การบรรเลงเพลงสรรเสริญ พระบารมีควรได้ครึ่งเพลงพอดี) ต่อไปให้ค่อย ๆ ยกคันธงขึ้นช้า ๆ คะเนว่า จบเพลง สรรเสริญพระบารมี มีลดธงในท่าตรงตามเดิม ถ้าเดิน ให้แบกธงด้วยบ่าขวา มือขวาจับ ด้ามธงห่างจากโคนธงพอสมควรศอกขวาแนบลําตัวทํามุม 90 องศากับลําตัว เวลาทําความเคารพในขณะเดินสวนสนาม ให้ปฏิบัติดังนี้
- เมื่อธงที่ 1 (ธงระวัง) ให้ลดธงลงจากท่าแบกมาแนบลําตัว ถือคันธงตั้งตรง มือขวาจับ โคนคันธง มือซ้ายจับคันธงเสมอว่า ยกข้อศอกซ้ายให้ตั้งฉากกับลําตัว
- เมื่อถึงธงที่ 2 (ธงทําความเคารพ) ให้เหยียดแขนซ้ายตรงออกไปข้างหน้า ให้คันธงเอน ออกไปข้างหน้าประมาณ 45 องศา แขนขวาเหยียดตรงแนบลําตัวตาแลตรงไปข้างหน้า
- เมื่อถึงธงที่ 3 (ธงเลิกทําความเคารพ) ให้ยกธงขึ้นมาอยู่ในท่าแบกธงตามเดิม คือลดมือ ซ้ายลงแล้วเดินตามปกติ
