ไม้ง่ามลูกเสือ คือ อาวุธประจำตัวของลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่และลูกเสือวิสามัญ มีลักษณะเป็นไม้กลมและค่อนข้างตรงตามธรรมชาติไม่คดงอมากเกินไป มีความแข็งแรงและมีความเหนียวพอสมควร เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 3/4 นิ้ว มีง่ามที่ปลายโดยทั้ง 2 ง่ามยาวประมาณ 2 – 3 นิ้ว ความสูงไม้ง่ามให้ร่องง่ามอยู่พอดีกับร่องไหล่ของผู้ถือโดยประมาณ
อย่างไรก็ตาม ไม้ง่ามลูกเสือ เนตรนารี จะไม่มีขนาดมาตรฐานที่แน่นอน และไม่จำเป็นที่จะต้องย้อมสี แต่เพียงถากเปลือกไม้ออกก็เพียงพอแล้ว อีกทั้งยังไม่จำเป็นที่จะต้องมีปลอกทองเหลือง (ที่มักใช้วอกเกิ้ลลูกเสือสำรอง) สวมเอาไว้ตรงส่วนใต้ง่ามของไม้ง่าม
หรือในอีกความหมายหนึ่ง ไม้ง่ามลูกเสือ และไม้ง่ามเนตรนารี ในปัจจุบันถือว่าเปลี่ยนแปลงจากแนวคิดดั้งเดิมของไม้ง่ามลูกเสือไปพอสมควรตามกาลเวลา
ที่มาของไม้ง่ามลูกเสือ
เดิมทีไม้ง่ามเป็นอุปกรณ์ที่ใช้กันทั่วไปในสมัยก่อนในการดำรงชีพในป่า เช่น ใช้เป็นอาวุธ, ใช้ในการหาของป่า, ใช้ในการสร้างที่พักชั่วคราว และการประยุกต์ใช้
ต่อมาเมื่อมีการก่อตั้งกิจการลูกเสือขึ้น ก็ได้มีการนำไม้ง่ามมาใช้เป็นอุปกรณ์ประจำกายของลูกเสือตั้งแต่เริ่มแรก ด้วยการที่ลูกเสือเป็นเด็กก็อาจเป็นอันตรายที่จะให้พกพาอาวุธอื่น เนื่องจากไม้ง่ามเป็นอุปกรณ์ที่มีประโยชน์หลายอย่างและหาได้ง่ายในธรรมชาติ ทำให้ในไม้ง่ามลูกเสือแต่ละอันจะมีขนาดและลักษณะแตกต่างกันไปตามความเหมาะสมของสรีระของลูกเสือแต่ละคน
ประโยชน์ของไม้ง่ามลูกเสือ
ไม้ง่ามลูกเสือมีประโยชน์ในการใช้ในกิจกรรมกลางแจ้งต่างๆ ของลูกเสือ ในลักษณะของการประยุกต์ใช้ เช่น
- การทำเปลสนาม
- การใช้ทำเป็นเสาธง
- การใช้ค้ำเดิน พยุง
- เป็นอาวุธป้องกันตัวเองของลูกเสือ
- การแบกหามสัมภาระ
- ใช้ในการผูกเต็นท์
- ใช้แทนเสา
- ใช้ในงานโครงสร้างชั่วคราว
ไม้ง่ามจึงเป็นอุปกรณ์สำคัญในการดำรงชีวิตในป่าอย่างการทำไม้เท้า การก่อสร้างที่พักชั่วคราว การหาอาหาร หรือการป้องกันตัวจากสัตว์ รวมถึงการป้องกันตัวในสถานการณ์ที่จำเป็น ไม้ง่ามสามารถใช้เป็นอุปกรณ์ในการป้องกันตัวได้
นอกจากนั้นไม้ง่ามยังสามารถใช้ในการทำกิจกรรมต่างๆ ของลูกเสือ ได้แก่ ประกอบการเดินสวนสนามของลูกเสือเนตรนารี และการฝึกทักษะการผูกเงื่อนต่าง ๆ ในกิจกรรมลูกเสือ
อย่างไรก็ตาม ด้วยลักษณะของไม้ง่ามลูกเสือในปัจจุบันที่เปลี่ยนแปลงไปมาก ทำให้การประยุกต์ใช้ไม้ง่ามในหลายสถานการณ์อาจทำได้ยากขึ้นตามความแข็งแรงทนทานและขนาดของไม้ง่ามที่ลดน้อยลงในปัจจุบัน
