เหล่าลูกเสือ เนตรนารี คืออะไร มีเหล่าอะไรบ้าง?

เหล่าลูกเสือ คือ การแบ่งหลักสูตรลูกเสือออกเป็น 3 เหล่า (คล้ายกับเหล่าทัพของทหาร) ตามหลักสูตรที่แตกต่างกันและความเกี่ยวข้องด้านภูมิศาสตร์ที่แตกต่างกัน

โดยปัจจุบันลูกเสือและเนตรนารีไทยแบ่งเป็น 3 เหล่า ได้แก่ ลูกเสือเหล่าเสนา ลูกเสือเหล่าสมุทร และลูกเสือเหล่าอากาศ ปรากฏในกฎกระทรวงว่าด้วยเครื่องแบบลูกเสือ พ.ศ. 2510 ซึ่งหลักสูตรลูกเสือแต่ละเหล่าจะมีเนื้อหาในภาพรวมที่คล้ายกัน แต่จะมีบางวิชาที่แตกต่างกันตามเหล่าลูกเสือ

นอกจากนี้ สิ่งที่แตกต่างกันอย่างชัดเจนระหว่างแต่ละเหล่าลูกเสือคือเครื่องแบบของลูกเสือและเนตรนารีแต่ละเหล่าที่มีเอกลักษณ์อย่างชัดเจน

ลูกเสือเหล่าเสนา

ลูกเสือเหล่าเสนา คือ ลูกเสือและเนตรนารีทั่วไปที่มีมาตั้งแต่กำเนิดลูกเสือ ที่ไม่ใช่ลูกเสือเหล่าสมุทรและลูกเสือเหล่าอากาศที่เพิ่มเข้ามาภายหลัง

ลูกเสือเหล่าเสนา หรือ ลูกเสือเสนา เป็นชื่อเรียกมีที่มาไม่แน่ชัด โดยคาดเดากันว่าเป็นชื่อเรียกเหล่าลูกเสือที่ติดมาจาก พ.ร.บ. ลูกเสือ พ.ศ. 2482 ที่ได้เคยแบ่งลูกเสือออกเป็น ลูกเสือเหล่าเสนา และ ลูกเสือสมุทรเสนา ซึ่งการยกเลิกลูกเสือสมุทรเสนาแล้วเปลี่ยนไปเป็น ลูกเสือเหล่าสมุทร จึงทำให้แม้ว่าชื่อเรียกของ ลูกเสือสมุทรเสนาจะถูกเปลี่ยนไปเรียกว่าลูกเสือสมุทรหรือลูกเสือเหล่าสมุทร แต่ชื่อเรียก “ลูกเสือเหล่าเสนา” ยังคงถูกเรียกต่อมาจนถึงปัจจุบันเนื่องจากเป็นลูกเสือเหล่าที่ไม่มีชื่อเรียกที่ชัดเจนเหมือนกับ ลูกเสือเหล่าสมุทร และ ลูกเสือเหล่าอากาศ เนื่องจากลูกเสือทั่วไปจะใช้การเรียกด้วยคำว่า “ลูกเสือ” และ “เนตรนารี” เฉยๆ เพียงเท่านั้น

เครื่องแบบลูกเสือเหล่าเสนา จะเป็นเครื่องแบบลูกเสือที่เป็นสีกากี และเครื่องแบบเนตรนารีที่เป็นสีเขียว ซึ่งเป็นเครื่องแบบลูกเสือประเภทที่พบเห็นได้บ่อยที่สุดเนื่องจากเป็นลูกเสือและเนตรนารีรูปแบบที่มีการฝึกอบรมในสถานศึกษามากที่สุดจากทั้ง 3 เหล่าของลูกเสือ

ลูกเสือเหล่าสมุทร

ลูกเสือเหล่าสมุทร คือ เหล่าของลูกเสือที่มุ่งเน้นไปที่การฝึกกิจกรรมทางน้ำให้แก่ลูกเสือ มักเป็นลูกเสือที่อยู่ในบริเวณชายทะเลที่อยู่ในเขตกองทัพเรือ ซึ่งแรกเริ่มเดิมทีมีที่มาจากการฝึกลูกเสือเหล่าสมุทรเสนา ซึ่งมีการแบ่งออกเป็น ลูกเสือสมุทรเสนาฝ่ายบก และลูกเสือสมุทรเสนาฝ่ายน้ำ

โดยลูกเสือสมุทรเสนาฝ่ายบก ทำหน้าที่สังเกตเหตุร้ายที่เกิดขึ้นในทะเลแจ้งเจ้าหน้าเพื่อช่วยเหลือ ตลอดจนการช่วยเหลือเจ้าหน้าที่ในเวลาสงคราม และการลาดตระเวนชายฝั่งคอยสังเกตดูเรือรบตามชายฝั่งทะเล ในขณะที่ ลูกเสือสมุทรเสนาฝ่ายน้ำ จะฝึกเกี่ยวกับการเดินเรือทะเลอย่างย่อ ทำหน้าที่เกี่ยวข้องกับปากเรือ ช่างกล ช่างไฟฟ้า ช่างไม้ การครัว การเก็บรักษา และการพยาบาลคนเมาคลื่น

กล่าวคือ ลูกเสือเหล่าสมุทร เป็นการฝึกของลูกเสือเนตรนารีที่เกี่ยวกับวิชาและกิจกรรมเกี่ยวกับทะเลและชายฝั่ง

สำหรับเครื่องแบบลูกเสือสมุทรและเนตรนารีสมุทรในปัจจุบันจะมี 2 รูปแบบ คือ เครื่องแบบสีกากีและเครื่องแบบสีขาว ซึ่งมีลักษณะแบบชุดกะลาสีทั้ง 2 รูปแบบ

ลูกเสือเหล่าอากาศ

ลูกเสืออากาศ คือ ลูกเสือเหล่าอากาศที่ฝึกอบรมหรือเรียนตามหลักสูตร ข้อบังคับคณะลูกเสือแห่งชาติว่าด้วยการปกครอง หลักสูตร และวิชาพิเศษลูกเสือเหล่าอากาศ ซึ่งหมายความรวมถึงลูกเสือสำรอง ลูกเสือสามัญ ลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ และลูกเสือวิสามัญเหล่าอากาศ

นอกจากนี้ ลูกเสืออากาศ ยังมีความหมายรวมถึง ลูกเสือ เนตรนารี และผู้บังคับบัญชาของลูกเสือเนตรนารีเหล่าอากาศ ที่สวมเครื่องแบบลูกเสืออากาศ ซึ่งเป็นเครื่องแบบคล้ายกับลูกเสือเสนาเพียงแต่เป็นเครื่องแบบสีเทาทั้งลูกเสืออากาศและเนตรนารีอากาศ สวมหมวกสีเทา สวมรองเท้าสีดา ถุงเท้าสีเทา เข็มขัดสีดำ มีผ้าผูกคอและประดับเครื่องหมายตาม กฎกระทรวงว่าด้วยเครื่องแบบลูกเสือของสานักงานคณะกรรมการบริหารลูกเสือแห่งชาติกาหนดไว้

กล่าวคือ การแบ่งแยก ลูกเสือเหล่าอากาศ หรือ ลูกเสืออากาศ จึงสามารถแยกได้จากเครื่องแบบของลูกเสืออากาศ ตามกฎกระทรวงว่าด้วยเครื่องแบบลูกเสือ กฎกระทรวงฉบับที่ 1 (พ.ศ. 2510) ออกตามความในพระราชบัญญัติลูกเสือ พ.ศ. 2507 โดยเครื่องแบบลูกเสืออากาศจะมีลักษณะคล้ายกับลูกเสือเหล่าเสนา (ยกเว้นบางรายการ) เพียงแต่ทั้งเครื่องแบบของลูกเสือและเนตรนารีจะมีสีเทา ทั้งหมวก เสื้อ กางเกง ถุงเท้า และผ้าพันคอ

ลูกเสือเหล่าอากาศ มักจะพบได้ในกองลูกเสือของสถานศึกษาที่อยู่ใกล้กับบริเวณกองทัพอากาศ ในจังหวัดที่มีทหารอากาศหรือจังหวัดที่มีกองบิน โดยวิชาลูกเสือเหล่าอากาศ จะเป็นการฝึกของลูกเสือเนตรนารีที่เกี่ยวกับวิชาและกิจกรรมด้านอากาศ เช่น นักเครื่องบินเล็ก ช่างอากาศ ยามอากาศ การควบคุมจราจรทางอากาศเบื้องต้น การควบคุมจราจรทางอากาศ และการช่วยเหลือผู้ประสบภัยและดับเพลิงอากาศยาน เป็นต้น

สรุปในภาพรวม เหล่าลูกเสือ ทั้ง 3 เหล่า อันได้แก่ ลูกเสือเหล่าเสนา ลูกเสือเหล่าสมุทร และลูกเสือเหล่าอากาศ มีความแตกต่างกันโดยการแบ่งแยกอย่างหลวม ๆ ด้วยลักษณะหลักสูตรบางหลักสูตร (ตามชื่อ) และแบ่งแยกอย่างชัดเจนตามความแตกต่างของเครื่องแบบลูกเสือเนตรนารีแต่ละเหล่า แต่อย่างไรก็ตามหลักสูตรในภาพรวมยังคงเป็นหลักสูตรลูกเสือเนตรนารีที่ไม่ได้แตกต่างกันมากนัก

โดยลูกเสืออากาศก่อตั้งกองแรกในประเทศไทยและในเอเชีย ณ โรงเรียนฤทธิยะวรรณาลัยกับกิจกรรมการบินเครื่องร่อนและนักบินของกองลูกเสืออากาศโรงเรียนฤทธิยะวรรณาลัย จดทะเบียนจัดตั้งเมื่อวันที่ 21 กรกฎาคมพ. ศ. 2508 โดยการเปลี่ยนจากกองลูกเสือสามัญเหล่าเสนาที่มีอยู่แล้วในโรงเรียน ณ ขณะนั้น และเปลี่ยนเครื่องแบบเดิมที่ใช้สีกากีของลูกเสือเสนา มาเป็นสีเทา