กองลูกเสือ คือ หน่วยในการจัดกิจกรรมลูกเสือและเนตรนารีที่มีขนาดใหญ่ขึ้นมาจากหมู่ลูกเสือ โดยกองลูกเสือและกองเนตรนารีจะมาจากการรวมกันของหมู่ของลูกเสือและเนตรนารีประเภทเดียวกันตั้งแต่ 1 – 6 หมู่ ขึ้นอยู่กับประเภทของลูกเสือ
โดยกองลูกเสือแต่ละประเภทมีข้อกำหนดของสมาชิกในกองลูกเสือในเบื้องต้น ดังนี้
- กองลูกเสือสำรอง ประกอบด้วย หมู่ลูกเสือสำรอง 2 – 6 หมู่ หมู่ละ 4 – 6 คน
- กองลูกเสือสามัญ ประกอบด้วย หมู่ลูกเสือสามัญ 2 – 6 หมู่ หมู่ละ 6 – 8 คน
- กองลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ ประกอบด้วย หมู่ลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ 2 – 6 หมู่ หมู่ละ 4 – 8 คน
- กองลูกเสือวิสามัญ ประกอบด้วย ลูกเสือวิสามัญ 10 – 40 คน หมู่ละ 4 – 6
กองเนตรนารี หากอ้างอิงตามข้อบังคับคณะลูกเสือแห่งชาติ หลักสูตรและวิชาพิเศษลูกเสือสามัญ (ฉบับที่ 13 พ.ศ. 2525) ลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ (ฉบับที่ 14 พ.ศ. 2528) และลูกเสือวิสามัญ (ฉบับที่ 15 พ.ศ. 2529) จะมีความหมายเดียวกับลูกเสือในข้อบังคับ เนื่องจากข้อบังคับให้คำว่าลูกเสือทั้งหมดในข้อบังคับเหล่านี้มีความหมายรวมถึงเนตรนารีด้วย
ซึ่งในลำดับที่ใหญ่กว่า “กองลูกเสือ” จะเรียกว่า “กลุ่มลูกเสือ” ที่ถ้าหากกลุ่มลูกเสือประกอบด้วยกองลูกเสือครบทั้ง 4 ประเภท ได้แก่ กองลูกเสือสำรอง กองลูกเสือสามัญ กองลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ และกองลูกเสือวิสามัญ รวมกันประเภทละ 1 กองเป็นอย่างน้อย หรือประกอบด้วยลูกเสือประเภทเดียวตั้งแต่ 4 กองขึ้นไป หรือถ้ามีลูกเสือ 2 – 3 ประเภท ต้องมีประเภทละ 2 กองขึ้นไป กลุ่มลูกเสือที่ประกอบด้วยลูกเสือทั้ง 4 ประเภทนี้จะเรียกว่า “กลุ่มลูกเสือที่สมบูรณ์”
กองลูกเสือสำรอง
กองลูกเสือสํารอง ประกอบด้วย หมู่ลูกเสืออย่างน้อย 2 หมู่ และไม่เกิน 6 หมู่ หมู่หนึ่งมีลูกเสือ 4 – 6 คน รวมทั้งนายหมู่ลูกเสือ และรองนายหมู่ลูกเสือ
ผู้กํากับลูกเสือสํารองเป็นผู้แต่งตั้งนายหมู่ลูกเสือ เพื่อทําหน้าที่เป็นหัวหน้าหมู่ ส่วนรองนายหมู่ลูกเสือให้ผู้กํากับแต่งตั้งโดยหารือนายหมู่ลูกเสือของหมู่นั้น รองนายหมู่ลูกเสือทําหน้าที่ช่วยเหลือนายหมู่ลูกเสือและทําหน้าที่แทนเมื่อนายหมู่ลูกเสือไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ได้
โดยเด็กชายจะสมัครเข้าเป็นลูกเสือสํารองได้เมื่ออายุตั้งแต่ 8 ปี และไม่เกิน 11 ปีบริบูรณ์ โดยปกติเด็กชายจะเป็นลูกเสือสามัญเมื่อมีอายุครบ 11 ปีบริบูรณ์ แต่ถ้าผู้กํากับลูกเสือสํารอง ผู้กํากับลูกสือสามัญ และผู้กํากับกลุ่มลูกเสือพิจารณาเห็นว่าเด็กนั้นมีสุขภาพหรือความเจริญเติบโตทางร่างกายไม่สมบูรณ์ สมควรจะให้อยู่ต่อไปในกองลูกเสือสํารองอีกก็ได้ แต่ทั้งนี้ต้องไม่เกิน 6 เดือน นับตั้งแต่มีอายุครบ 11 ปีบริบูรณ์
ซึ่งชั้นลูกเสือสํารองแบ่งเป็น 3 ชั้นคือ ดาวดวงที่ 1 และดาวดวงที่ 2 และดาวดวงที่ 3
กองลูกเสือสามัญ และ กองเนตรนารีสามัญ
กองลูกเสือสามัญ ประกอบด้วย หมู่ลูกเสืออย่างน้อย 2 หมู่และไม่เกิน 6 หมู่ หมู่หนึ่งมีลูกเสือ 6 – 8 คน รวมทั้งนายหมู่ลูกเสือและรองนายหมู่ลูกเสือ หมู่ลูกเสือเป็นหน่วยในการจัดกิจกรรมทั้งปวง
โดยกองลูกเสือสามัญให้มีผู้กํากับลูกเสือ 1 คน เป็นหัวหน้าและมีรองผู้กํากับลูกเสือ 1 คน หรือหลายคนเป็นผู้ช่วย ซึ่งผู้กํากับลูกเสือสามัญอาจแต่งตั้งหัวหน้านายหมู่ 1 คน เพื่อทําหน้าที่ช่วยเหลือก็ได้ ในการหารือที่ประชุมนายหมู่ ซึ่งหัวหน้านายหมู่ มีคุณสมบัติดังต่อไปนี้
- มีความสามารถในการเป็นผู้นํา
- อายุไม่น้อยหว่า 15 ปี
- เคยเป็นนายหมู่มาแล้วไม่น้อยกว่า 2 เดือน 4. เป็นลูกเสือเอก
- มีความรู้เกี่ยวกับหนังสือการลูกเสือสําหรับเด็กชายตามสมควร
ผู้กํากับลูกเสือสามัญ เป็นผู้แต่งตั้งนายหมู่ลูกเสือ โดยหารือลูกเสือนายหมู่นั้น หรือผู้กํากับลูกเสือเลือกนายหมู่ลูกเสือเองโดยหารือที่ประชุมนายหมู่ ส่วนรองนายหมู่ให้ผู้กํากับแต่งตั้ง โดยหารือนายหมู่ของหมู่นั้น และในกรณีที่ยังไม่มีที่ประชุมนายหมู่ (ตั้งกองใหม่) ให้ผู้กํากับหารือลูกเสือในหมู่นั้นเพื่อแต่งตั้งนายหมู่ขึ้น โดยนายหมู่ควรมีความสามารถในการเป็นผู้นํา และสอบไล่ได้วิชาลูกเสือเอก ส่วน รองนายหมู่สอบไล่ได้วิชาลูกเสือโท
กองลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ และ กองเนตรนารีสามัญรุ่นใหญ่
กองลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ ประกอบด้วย หมู่ลูกเสืออย่างน้อย 2 หมู่และไม่เกิน 6 หมู่ หมู่หนึ่งมีลูกเสือ 4 – 8 คน รวมทั้งนายหมู่ลูกเสือและรองนายหมู่ลูกเสือ หมู่ลูกเสือเป็นหน่วยในการจัดกิจกรรมทั้งปวง และในกรณีที่มีกิจกรรมพิเศษอาจจัดขึ้นเป็นชุดใหม่ก็ได้
กองลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ให้มีผู้กํากับ 1 คน เป็นหัวหน้าและมีรองผู้กํากับ 1 คนหรือหลายคนเป็นผู้ช่วย โดยผู้กํากับลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่อาจตั้งหัวหน้านายหมู่ 1 คนทําหน้าที่ช่วยเหลือก็ได้ ทั้งนี้ให้หารือที่ประชุมนายหมู่ หัวหน้านายหมู่มีคุณสมบัติ ดังต่อไปนี้
- มีความสามารถในการเป็นผู้นําา
- เคยเป็นนายหมู่มาแล้วไม่น้อยกว่า 6 เดือน
- เป็นลูกเสือหลวง
- มีความรู้เกี่ยวกับหนังสือการลูกเสือสําหรับเด็กชายและเอกสารเกี่ยวกับลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ตามสมควร
และผู้กํากับลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่เป็นผู้แต่งตั้งนายหมู่โดยหารือลูกเสือในหมู่นั้น หรือผู้กํากับลูกเสือเลือกนายหมู่ลูกเสือเองโดยหารือที่ประชุมนายหมู่ ส่วนรองนายหมู่ให้ผู้กํากับแต่งตั้งโดยหารือนายหมู่ของหมู่นั้น ในกรณีที่ยังไม่มีการประชุมนายหมู่ (ตั้งกองใหม่) ให้ผู้กํากับหารือลูกเสือในหมู่นั้นเพื่อแต่งตั้งนายหมู่ขึ้น ซึ่งนายหมู่ควรมีความสามารถในการเป็นผู้นํา และสอบไล่วิชาลูกเสือเอก ส่วนรองนายหมู่สอบไล่ได้วิชาลูกเสือโท
กองลูกเสือวิสามัญ และ กองเนตรนารีวิสามัญ
กองลูกเสือวิสามัญ ประกอบด้วย ลูกเสือวิสามัญอย่างน้อย 10 คน และไม่เกิน 40 คน โดยกองลูกเสือวิสามัญจะแบ่งออกเป็นชุดหรือหมู่ก็ได้ ในแต่ละ “หมู่” หรือ “ชุด” ลูกเสือวิสามัญ 4 – 6 คน รวมทั้งนายหมู่ และรองนายหมู่ ซึ่งลูกเสือวิสามัญจะสังกัดกองลูกเสือวิสามัญมากกว่าหนึ่งกองไม่ได้
โดยนายหมู่ลูกเสือวิสามัญ รองนายหมู่ลูกเสือวิสามัญ คือ ผู้ที่ลูกเสือวิสามัญภายในกองนั้นเป็นผู้เลือกขึ้นแต่ละปี ด้วยความเห็นชอบของผู้กํากับ ซึ่งในแต่ละกองลูกเสือวิสามัญให้มีผู้กํากับ 1 คน เป็นหัวหน้า และมีรองผู้กํากับ 1 คน หรือหลายคนเป็นผู้ช่วย นอกจากนี้ ในกรณีที่มีกิจกรรมพิเศษ อาจจัดลูกเสือวิสามัญขึ้นเป็นหน่วยเฉพาะกิจการนั้นก็ได้
กองลูกเสือวิสามัญอาจจัดตั้งเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มลูกเสือก็ได้ หรือจะจัดตั้งเป็นกองลูกเสือวิสามัญโดยเฉพาะก็ได้ และถ้ามีจํานวนกองลูกเสือวิสามัญ ตั้งแต่ 4 กองขึ้นไป ก็ให้จัดเป็นกลุ่มลูกเสือวิสามัญได้ การจัดตั้งกองลูกเสือวิสามัญต้องได้รับอนุญาต จากเลขาธิการคณะกรรมการบริหารลูกเสือแห่งชาติ หรือผู้อํานวยการลูกเสือจังหวัดแล้วแต่กรณี และถ้าประสงค์จะรับเยาวชนทั้งชายและหญิงเข้าเป็นลูกเสือวิสามัญในกองเดียวกันต้องรายงานให้เลขาธิการคณะกรรมการบริหารลูกเสือแห่งชาติทราบด้วย
เป้าหมายของกองลูกเสือวิสามัญ คือ การฝึกอบรมเด็กหนุ่มให้นิยมชีวิตกลางแจ้งและนิยมการบริการมากขึ้น ด้วยความมุ่งหมาย ดังนี้ 1) ฝึกอบรมเด็กให้เป็นพลเมืองดี สืบเนื่องมาจากการเป็นลูกเสือสํารอง ลูกเสือสามัญ และ ลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ ตามลําดับ แต่มีขอบข่ายกว้างขวางยิ่งขึ้นให้เหมาะสมกับวัยลูกเสือวิสามัญ 2) ส่งเสริมให้มีอาชีพและการบริการต่อชุมชน การฝึกอบรมลูกเสือวิสามัญเป็นการฝึกอบรมเด็กวัยรุ่นโดยพยายามให้เด็กนําอุดมการณ์ของคําปฏิญาณมาใช้ในชีวิตประจําวัน
และงานหลักของกองลูกเสือวิสามัญ มีดังนี้ 1) ฝึกอบรมจิตใจเตรียมลูกเสือวิสามัญ เพื่อเข้าพิธีประจํากอง และฝึกอบรมให้มีความรู้วิชาลูกเสือตามที่กําหนดไว้ในหลักสูตร 2) ฝึกอบรมลูกเสือวิสามัญตามที่กําหนดไว้ในหลักสูตร
อ้างอิงจากข้อบังคับคณะลูกเสือแห่งชาติ หลักสูตรและวิชาพิเศษ
