เครื่องแบบลูกเสือวิสามัญ เป็นเครื่องแบบของลูกเสือในระดับชั้นมัธยมปลาย (ม.4 ขึ้นไป) และในระดับปวช. โดยเครื่องแบบลูกเสือวิสามัญจะแบ่งเป็น 4 เครื่องแบบ ตามเหล่าของลูกเสือทั้ง 3 เหล่า ได้แก่ เครื่องแบบลูกเสือสามัญเหล่าเสนา, เครื่องแบบลูกเสือสามัญเหล่าอากาศ, เครื่องแบบลูกเสือสามัญเหล่าสมุทร แบบสีกากี, และเครื่องแบบลูกเสือสามัญเหล่าสมุทร แบบสีขาว
โดยเครื่องแบบลูกเสือวิสามัญ เหล่าเสนา เป็นเครื่องแบบลูกเสือวิสามัญที่มีเสื้อสีกากีและหมวกปีกกว้างที่พบเห็นได้บ่อยที่สุด เนื่องจากสถานศึกษาส่วนใหญ่มักจะจัดหลักสูตรการเรียนการสอนวิชาลูกเสือแบบเหล่าเสนา
หมวกลูกเสือวิสามัญ
หมวกลูกเสือวิสามัญ เหล่าเสนา เป็นหมวกลูกเสือวิสามัญจะเป็นหมวกทรงอ่อน (หมวกเบเร่ต์) สีเขียว มีตราหน้าหมวกรูปตราคณะลูกเสือแห่งชาติทำด้วยโลหะสีทอง เวลาสวมหมวกให้ตราลูกเสือหน้าหมวกอยู่เหนือคิ้วซ้าย หมวกลูกเสือวิสามัญจะใช้ได้ทั้งลูกเสือวิสามัญทั้งชายและหญิง ในสถานศึกษาที่มีการเรียนการสอนวิชาลูกเสือวิสามัญ
หมวกลูกเสือวิสามัญ เหล่าอากาศ เป็นหมวกทรงอ่อนสีกรมท่า มีตราหน้าหมวกรูปตราคณะลูกเสือแห่งชาติ มีรูปปีกนก 2 ข้าง ยาวข้างละ 2 เซนติเมตร ทำด้วยโลหะสีทอง ติดเหนือขอบหมวก เวลาสวมให้ตราหน้าหมวกอยู่เหนือคิ้วซ้าย
หมวกลูกเสือวิสามัญ เหล่าสมุทรสีกากี เป็นหมวกกะลาสีสีกากีทำด้วยผ้า ผ้าพันหมวก “สีเขียว” กว้าง 3 เซนติเมตรมีอักษร “ลูกเสือสมุทร” สีทองและมีรูปตราคณะลูกเสือแห่งชาติสีทองกำกับหน้าและหลังปลายแถบทั้งสองข้างตัดชายเป็นรูปหางนกแซงแซว มีรูปสมอสีทองนอนตามยาว
หมวกลูกเสือวิสามัญ เหล่าสมุทรสีขาว เป็นหมวกกะลาสีสีขาวทำด้วยผ้า ผ้าพันหมวก “สีเขียว” กว้าง 3 เซนติเมตรมีอักษร “ลูกเสือสมุทร” สีทองและมีรูปตราคณะลูกเสือแห่งชาติสีทองกำกับหน้าและหลังปลายแถบทั้งสองข้างตัดชายเป็นรูปหางนกแซงแซว มีรูปสมอสีทองนอนตามยาว
เสื้อลูกเสือวิสามัญ
เสื้อลูกเสือวิสามัญ เหล่าเสนา คือเสื้อคอพับสีกากี แขนสั้นเหนือศอก ผ่าอกตลอด อกเสื้อทำเป็นสาบกว้าง 3.5 เซนติเมตร มีดุมเหนือเข็มขัด 4 ดุม อกมีกระเป๋าปะข้างละ 1 กระเป๋า มีแถบตรงกึ่งกลางตามทางดิ่ง ปกรูปมนชายกลาแหลม เจาะรังดุมกึ่งกลางกระเป๋า 1 ดุม มีอินทรธนูสีเดียวกับเสื้ออยู่เหนือบ่าทั้งสองข้าง ด้านไหล่กว้าง 3.5 เซนติเมตร เย็บติดกับตะเข็บไหล่เสื้อ ด้านคอกว้าง 2.5 เซนติเมตร ปลายมนมีดุมที่ปลายอินทรธนูทางด้านคอด้านละ 1 ดุม ดุมลักษณะกลมแบนทำด้วยวัตถุสีน้ำตาลแก่ให้สอดชายเสื้ออยู่ภายในกางเกง ติดอินทรธนูสีเขียว ปลายอินทรธนูมีอักษร ล.ว. สีเหลือง
เสื้อลูกเสือวิสามัญ เหล่าอากาศ เป็นเสื้อคอพับสีกรมท่า แขนสั้นเหนือศอกผ่าอกตลอด อกเสื้อทำเป็นสาบกว้าง 3.5 เซนติเมตร มีดุมเหนือเข็มขัด 4 ดุม อกมีกระเป๋าปะข้างละ 1 กระเป๋า มีแถบตรงกึ่งกลางตามทางดิ่ง ปกรูปมนชายกลาแหลม เจาะรังดุมกึ่งกลางกระเป๋า 1 ดุม มีอินทรธนูสีกรมท่าสีเดียวกับเสื้ออยู่เหนือบ่าทั้งสองข้าง ด้านไหล่กว้าง 3.5 เซนติเมตร เย็บติดกับตะเข็บไหล่เสื้อ ด้านคอกว้าง 2.5 เซนติเมตร ปลายมนมีดุมที่ปลายอินทรธนูทางด้านคอด้านละ 1 ดุม ดุมลักษณะกลมแบนทำด้วยวัตถุสีกรมท่า ให้สอดชายเสื้ออยู่ภายในกางเกง ติดอินทรธนูสีเขียว ปลายอินทรธนูมีอักษร ล.ว. สีเหลือง
เสื้อลูกเสือวิสามัญ เหล่าสมุทร สีขาว เป็นเสื้อกะลาสีสีขาวแขนสั้น อกซ้ายมีกระเป๋าปะไม่มีปก 1 กระเป๋า ใต้คอด้านหน้ามีแถบผ้าสีขาว 2 ชาย ยาวชายละ 25 เซนติเมตร ปกคอด้านบนทำด้วยผ้าสีกรมท่า มีแถบผ้าสีขาวทาบสองแถบ แถบนอกกว้าง 2 เซนติเมตร เย็บติดห่างจากขอบปกคอ 5 มิลลิเมตร แถบในกว้าง 5 มิลลิเมตร เย็บติดห่างจากแถบนอก 5 มิลลิเมตร ให้สอดชายเสื้ออยู่ภายในกางเกง ใส่ทับเสื้อชั้นในคอกลม แขนสั้น สีขาว คอกลมขลิบน้ำเงิน (เสื้อน็อตเหมือนกับทหารเรือ)
เสื้อลูกเสือวิสามัญ เหล่าสมุทร สีกากี เป็นเสื้อกะลาสีสีกากีแขนสั้น อกซ้ายมีกระเป๋าปะไม่มีปก 1 กระเป๋า ใต้คอด้านหน้ามีแถบผ้าสีขาว 2 ชาย ยาวชายละ 25 เซนติเมตร ให้สอดชายเสื้ออยู่ภายในกางเกง สวมทับเสื้อชั้นในคอกลม แขนสั้น สีขาว คอกลมขลิบน้ำเงิน (เสื้อน็อตเหมือนกับทหารเรือ)
ผ้าพันคอลูกเสือวิสามัญ
ผ้าพันคอลูกเสือวิสามัญ เหล่าเสนา และ เหล่าอากาศ เป็นผ้าผูกคอรูปสามเหลี่ยมหน้าจั่ว ด้านฐาน 100 เซนติเมตร ด้านตั้ง 75 เซนติเมตร
- สีตามสีประจำภาคศึกษาที่โรงเรียนหรือสถานศึกษาดังกล่าวสังกัดอยู่
- ติดตราประจำจังหวัดที่มุมกว้างของผ้าพันคอลูกเสือ
- สวมห่วงวอคเกิ้ลสวมผ้าผูกคอ (ที่ไม่ใช่ห่วงกิลเวลล์)
ผ้าพันคอลูกเสือวิสามัญจะเป็นแบบเดียวกันกับผ้าพันคอลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ ผ้าพันคอลูกเสือสามัญ ผ้าพันคอเนตรนารีสามัญ ผ้าพันคอเนตรนารีสามัญรุ่นใหญ่ ผ้าพันคอเนตรนารีวิสามัญ รวมถึงผ้าพันคอลูกเสือ-เนตรนารีในเหล่าอากาศ (มีเพียงวอคเกิ้ลที่แตกต่างจากเนตรนารี)
ผ้าพันคอลูกเสือวิสามัญ เหล่าสมุทรเครื่องแบบสีกากี และ เหล่าสมุทรเครื่องแบบสีขาว จะใช้เป็นผ้าผูกคอสีเขียวรูปสามเหลี่ยม พับมุมข้างหนึ่งเข้ากับด้านฐานอีกข้างหนึ่งให้ส่วนที่พับซ้อนกันกว้าง 6 เซนติเมตร ผูกชายทั้ง 2 ข้างต่อกันคล้องไว้ใต้ปกเสื้อ ให้ส่วนกึ่งกลางที่พับอยู่ข้างหน้าตรงแนวอกเสื้อ โดยให้ส่วน ซ้ายทับส่วนขวา และผูกด้วยแถบผ้าสีขาว สำหรับผูกผ้าผูกคอเป็นเงื่อนโบว์เหนือชายสุดผ้าผูกคอ 6 เซนติเมตร
กางเกงลูกเสือวิสามัญ
กางเกงลูกเสือวิสามัญ เหล่าเสนา และ เหล่าสมุทรสีกากี เป็นกางเกงสีกากีขาสั้น เหนือเข่าประมาณ 5 เซนติเมตร ส่วนกว้างของขากางเกงเมื่อยืนตรงห่างจากขาตั้งแต่ 8 – 12 เซนติเมตร ปลายขาพับเข้ากว้าง 5 เซนติเมตร ผ่าตรงส่วนหน้า ใช้ดุมขนาดย่อมขัดซ่อนไว้ข้างใน มีกระเป๋าตามแนวตะเข็บข้างละ 1 กระเป๋า และมีหูร้อยเข็มขัดยาวไม่เกิน 6 เซนติเมตร กว้าง 1 เซนติเมตร แต่ในทางปฏิบัติชุดลูกเสือผู้ชายจะใช้กางเกงแบบซิบแบบเดียวกับกางเกงนักเรียนสีกากี
กางเกงลูกเสือวิสามัญ เหล่าอากาศ เป็นกางเกงสีกรมท่าขาสั้น เหนือเข่าประมาณ 5 เซนติเมตร ส่วนกว้างของขากางเกงเมื่อยืนตรงห่างจากขาตั้งแต่ 8 – 12 เซนติเมตร ปลายขาพับเข้ากว้าง 5 เซนติเมตร ผ่าตรงส่วนหน้า ใช้ดุมขนาดย่อมขัดซ่อนไว้ข้างใน มีกระเป๋าตามแนวตะเข็บข้างละ 1 กระเป๋า และมีหูร้อยเข็มขัดยาวไม่เกิน 6 เซนติเมตร กว้าง 1 เซนติเมตร แต่ในทางปฏิบัติชุดลูกเสือผู้ชายจะใช้กางเกงแบบซิบแบบเดียวกับกางเกงนักเรียนสีกรมท่า
กางเกงลูกเสือวิสามัญ เหล่าสมุทรสีขาว เป็นกางเกงสีขาวขาสั้น เหนือเข่าประมาณ 5 เซนติเมตร ส่วนกว้างของขากางเกงเมื่อยืนตรงห่างจากขาตั้งแต่ 8 – 12 เซนติเมตร ปลายขาพับเข้ากว้าง 5 เซนติเมตร ผ่าตรงส่วนหน้า ใช้ดุมขนาดย่อมขัดซ่อนไว้ข้างใน มีกระเป๋าตามแนวตะเข็บข้างละ 1 กระเป๋า และมีหูร้อยเข็มขัดยาวไม่เกิน 6 เซนติเมตร กว้าง 1 เซนติเมตร แต่ในทางปฏิบัติชุดลูกเสือผู้ชายจะใช้กางเกงแบบซิบคล้ายกับกางเกงนักเรียน
กางเกงลูกเสือแต่ละเหล่าจะใช้แบบเดียวกันไปตลอดทั้งในลูกเสือประเภทสามัญ สามัญรุ่นใหญ่ และวิสามัญ
เข็มขัดลูกเสือวิสามัญ
เข็มขัดลูกเสือวิสามัญ เหล่าเสนา และ เหล่าสมุทรสีกากี จะเป็นเข็มขัดหนังสีน้ำตาล กว้างไม่เกิน 3 เซนติเมตร หัวชนิดหัวขัด ทำด้วยโลหะสีทอง มีลายดุนรูปตราคณะลูกเสือแห่งชาติภายในกรอบช่อชัยพฤกษ์
เข็มขัดลูกเสือวิสามัญ เหล่าอากาศ จะเป็นเข็มขัดหนังสีดำ กว้างไม่เกิน 3 เซนติเมตร หัวชนิดหัวขัด ทำด้วยโลหะสีทอง มีลายดุนรูปตราคณะลูกเสือแห่งชาติภายในกรอบช่อชัยพฤกษ์
เข็มขัดลูกเสือวิสามัญ เหล่าสมุทรสีขาว จะเป็นเข็มขัดหนังสีขาว กว้างไม่เกิน 3 เซนติเมตร หัวชนิดหัวขัด ทำด้วยโลหะสีทอง มีลายดุนรูปตราคณะลูกเสือแห่งชาติภายในกรอบช่อชัยพฤกษ์
เข็มขัดจะใช้แบบเดียวกันทั้งในลูกเสือประเภทสามัญ สามัญรุ่นใหญ่ และวิสามัญ ในแต่ละเหล่า
ถุงเท้าลูกเสือวิสามัญ
ถุงเท้าลูกเสือวิสามัญ เหล่าเสนา และ เหล่าสมุทรสีกากี จะเป็นถุงเท้ายาวสีกากี
ถุงเท้าลูกเสือวิสามัญ เหล่าสมุทรสีขาว จะเป็นถุงเท้ายาวสีขาว
ถุงเท้าลูกเสือวิสามัญ เหล่าอากาศ จะเป็นถุงเท้ายาวสีกรมท่า
เวลาใส่พับขอบถุงเท้าเอาไว้ใต้เข่า ใต้พับขอบมีสายรัดถุง ติดพู่สีแดงข้างละ 2 พู่
ลูกเสือแต่ละเหล่าจะใช้ถุงเท้าแบบเดียวกันทั้งในลูกเสือประเภทสามัญ สามัญรุ่นใหญ่ และวิสามัญ
รองเท้าลูกเสือวิสามัญ
รองเท้าลูกเสือวิสามัญ เหล่าเสนา และ เหล่าสมุทรสีกากี จะใช้รองเท้าหนังสีน้ำตาลแก่ หรือ รองเท้าผ้าใบสีน้ำตาลแก่ หุ้มส้นชนิดผูก ไม่มีลวดลาย
รองเท้าลูกเสือวิสามัญ เหล่าอากาศ และ เหล่าสมุทรสีขาว จะใช้รองเท้าหนังสีดำ หรือ รองเท้าผ้าใบสีดำ หุ้มส้นชนิดผูก ไม่มีลวดลาย
รองเท้าจะใช้แบบเดียวกันทั้งในลูกเสือประเภทสามัญ สามัญรุ่นใหญ่ และวิสามัญ แต่ละเหล่า
