เนตรนารี คือ ลูกเสือที่เป็นหญิง โดยอ้างอิงตามพระราชบัญญัติลูกเสือ พ.ศ. 2551 “ลูกเสือ หมายความว่า เด็กและเยาวชนทั้งชายและหญิง ที่สมัครเข้าเป็นลูกเสือทั้งในสถานศึกษาและนอกสถานศึกษา ส่วนลูกเสือที่เป็นหญิงให้เรียกว่า เนตรนารี”
ดังนั้นแล้ว การกล่าวถึง “ลูกเสือ (Scout)“ จึงมีความหมายรวมถึง “เนตรนารี (Girl Guide)” ด้วยเช่นกัน ในขณะที่คำว่า “ลูกเสือหญิง (Girl Scout)” ในทางปฏิบัติจะหมายถึงลูกเสือหญิงในระดับผู้บังคับบัญชาลูกเสือ
แม้ว่าในปัจจุบัน เนตรนารี คือ กิจกรรมที่ดำเนินงานควบคู่ไปกับกิจกรรมลูกเสือสำหรับชาย แต่ในอดีตเมื่อเด็กผู้หญิงต้องการที่จะเข้าร่วมกิจกรรมลูกเสือ Robert Baden – Powell ได้ปฏิเสธ และให้น้องสาว Agnes Baden – Powell เป็นผู้ดำเนินกิจกรรมลูกเสือสำหรับเด็กหญิงขึ้นแทน
เนตรนารี ก่อตั้งเมื่อ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2454 โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงคิดนามพระราชทานไว้ว่า เนตรนารี ด้วยทรงเห็นว่าเด็กผู้หญิงย่อยมมีความสำคัญแก่ครอบครัว ถ้าได้รับการฝึกอบรมตามวิธีการของลูกเสือก็จะเป็นประโยชน์แก่ประเทศชาติได้เป็นอย่างมาก จึงทรงร่างข้อบังคับลักษณะปกครองคณะเนตรนารีขึ้น
อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันทั้งลูกเสือและเนตรนารีเป็นกิจกรรมที่ดำเนินงานควบคู่กัน ทั้งหลักสูตร กฎ คำปฏิญาณ ตลอดจนข้อบังคับอื่นๆ อย่างเช่น เกณฑ์อายุของเด็กนักเรียนหญิงที่มีชั้นปีการศึกษาและอายุตามเกณฑ์ในการเป็นลูกเสือ ในขณะที่มีเพียงเครื่องแบบโดยส่วนใหญ่และการฝึกบางวิชาที่จะแตกต่างกัน
ประเภทของเนตรนารี
เนตรนารีมีการแบ่งประเภทเช่นเดียวกับลูกเสือ โดยเนตรนารีจะแบ่งตามอายุของเด็กนักเรียนหญิงและชั้นปีการศึกษา ได้แก่ เนตรนารีสำรอง เนตรนารีสามัญ เนตรนารีสามัญรุ่นใหญ่ และเนตรนารีวิสามัญ เช่นเดียวกันกับประเภทของลูกเสือ
เนตรนารีสำรอง (Cub)
อายุ 8 – 11 ปี หรือ ระดับชั้นประถมศึกษาตอนต้น
คติพจน์: ทำดีที่สุด (Do Our Best)
เนตรนารีสามัญ (Guide)
อายุ 11 – 16 ปี หรือ ระดับชั้นประถมศึกษาตอนปลาย
คติพจน์: จงเตรียมพร้อม (Be Prepared)
เมื่อมีอายุระหว่าง 11-17 ปี และเรียนอยู่ในระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 จึงเลื่อนจากเนตรนารีสำรองเป็นเนตรนารีสามัญ
เนตรนารีสามัญรุ่นใหญ่ (Senior)
อายุ 15 – 18 ปี หรือ ระดับชั้นมัธยมต้น
คติพจน์: มองไกล (Look Wide)
หลังจากเนตรนารีสามัญฝึกฝนตามระเบียบแบบแผนอย่างครบถ้วน และมีอายุเพิ่มขึ้นมาอยู่ระหว่าง 15-18 ปี ในระดับการศึกษาชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1-3 จึงเป็นเนตรนารีสามัญรุ่นใหญ่
ทั้งนี้ ในบางกรณีอาจรับเด็กเข้าเป็นเนตรนารีสามัญรุ่นใหญ่ก่อนอายุ 15 ปีได้แต่ต้องมีอายุไม่น้อยกว่า 14 ปี 6 เดือน ส่วนเนตรนารีสามัญที่มีอายุครบ 15 ปีบริบูรณ์แล้ว อาจเป็นเนตรนารีสามัญต่อไปได้แต่ต้องอายุไม่เกิน 15 ปี 6 เดือน
เนตรนารีวิสามัญ (Rover)
อายุ 17 – 23 ปี หรือ ระดับชั้นมัธยมปลาย อาชีวะศึกษา และอุดมศึกษา
คติพจน์: บริการ (Service)
เหล่าของเนตรนารี
เหล่าของเนตรนารี เองก็มีการแบ่งเป็น 3 เหล่าเช่นเดียวกันกับลูกเสือ ได้แก่ เนตรนารีเหล่าเสนา เนตรนารีเหล่าสมุทร และเนตรนารีเหล่าอากาศ
เนตรนารีเหล่าเสนา
เนตรนารีเหล่าเสนา คือ เนตรนารีที่แต่งเครื่องแบบเนตรนารีสีเขียว ซึ่งเป็นเนตรนารีรูปแบบที่มีการฝึกอบรมในสถานศึกษามากที่สุดจากทั้ง 3 เหล่าของเนตรนารี
เนตรนารีเหล่าสมุทร
เนตรนารีเหล่าสมุทร คือ เหล่าของเนตรนารีที่มุ่งเน้นไปที่การฝึกกิจกรรมทางน้ำให้แก่เนตรนารี มักเป็นกองลูกเสือ เนตรนารีที่อยู่ในบริเวณชายทะเลที่อยู่ในเขตกองทัพเรือ ซึ่งแรกเริ่มเดิมทีมีที่มาจากการฝึกเนตรนารีเหล่าสมุทรเสนา ซึ่งแบ่งออกเป็นลูกเสือสมุทรเสนาฝ่ายบกและลูกเสือสมุทรเสนาฝ่ายน้ำ
เนตรนารีเหล่าอากาศ
เนตรนารีเหล่าอากาศ คือ เหล่าของเนตรนารีที่อยู่ใกล้กับบริเวณกองทัพอากาศ ในจังหวัดที่มีทหารอากาศหรือจังหวัดที่มีกองบิน โดยเครื่องแบบของเนตรนารีเหล่าอากาศจะมีลักษณะคล้ายกับเนตรนารีเหล่าเสนา เพียงแต่ทั้งเครื่องแบบของลูกเสือและเนตรนารีจะสีเทา ทั้งเสื้อ กางเกง ถุงเท้า และผ้าพันคอ
สรุปในภาพรวม ประเภทและเหล่าของเนตรนารีไม่มีความแตกต่างใดๆ เลยกับลูกเสือ มีเพียงเครื่องแบบเท่านั้นที่แตกต่างกัน สอดคล้องกับ พระราชบัญญัติลูกเสือ พ.ศ. 2551 ที่ระบุอย่างชัดเจนเอาไว้ว่า “ส่วนลูกเสือที่เป็นหญิงให้เรียกว่า เนตรนารี”
