วิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ มีอะไรบ้าง (พร้อมดาวน์โหลดคู่มือ)

วิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ คือ วิชาพิเศษที่ลูกเสือ เนตรนารี สามัญรุ่นใหญ่ สามารถเลือกสอบวิชาพิเศษตามที่ตนมีความถนัดและมีความสนใจ หลังจากที่ลูกเสือ เนตรนารี สามัญรุ่นใหญ่ สอบได้เครื่องหมายลูกเสือโลกแล้ว

โดยสถานศึกษาจะเป็นผู้แต่งตั้งกรรมการสอบวิชาพิเศษ และเมื่อดำเนินการสอบทั้งภาคปฏิบัติและภาคทฤษฎีเรียบร้อยแล้วสถานศึกษามีหน้าที่ทำเรื่องขออนุมัติผลการสอบไปยังผู้มีอำนาจอนุมัติต่อไป จากแนวปฏิบัตินี้ทำให้สถานศึกษาทั่วไปมักจะกำหนดให้สอบวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ที่เหมือนๆ กันให้กับลูกเสือ เนตรนารี สามัญรุ่นใหญ่

ซึ่งวัตถุประสงค์ของวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ ได้แก่ 1) ส่งเสริมกิจกรรมการสอบวิชาพิเศษตามแนวทางการฝึกอบรมตามหลักสูตรข้อบังคับคณะลูกเสือแห่งชาติว่าด้วยการปกครองหลักสูตรและวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ 2) เปิดโอกาสให้มีการสอบวิชาพิเศษตามความถนัด ความสนใจและความต้องการของลูกเสือ เนตรนารี สามัญรุ่นใหญ่ และ 3) เป็นประโยชน์ต่อการนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน และการประกอบอาชีพในอนาคต

โดยวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่จะมีอยู่ทั้งหมดมากกว่า 70 วิชาพิเศษ ซึ่งในบทความนี้เราจะหยิบยกวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ที่พบได้บ่อย 15 วิชา มาอธิบายคร่าวๆ ถึงจุดประสงค์และหลักสูตรเบื้องต้นของแต่ละวิชาพิเศษของลูกเสือวิสามัญ

พร้อมกับช่องทางการดาวน์โหลดคู่มือวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่แต่ละวิชาที่จัดทำโดยสำนักการลูกเสือ ยุวกาชาดและกิจการนักเรียน สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ (ดาวน์โหลดผ่าน Google Drive)

วิชานักสะกดรอย

วิชานักสะกดรอย คือ วิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ที่มีหลักสูตรเนื้อหาวิชาเกี่ยวกับการค้นหาหรือการตามรอยสิ่งต่างๆ เช่น รอยเท้าคน รอยเท้าสัตว์ หรือเครื่องหมายต่างๆ ดังนั้น นักสะกดรอยในที่นี้จึงหมายถึง ลูกเสือที่ทำหน้าที่ค้นหาหรือสะกดรอยสิ่งต่างๆ รวมถึงการสังเกตจดจำสิ่งที่กำหนดไว้ตามจุดหมายหรือเส้นทาง ด้วยการทำเครื่องหมาย รอยเท้าคน สัตว์ต่างๆ ที่ปรากฏบนดิน ทราย หรือพื้นที่ที่สามารถสังเกตได้จากวัสดุธรรมชาติ ตลอดจนการสังเกตรอยเท้าสัตว์ เป็นสิ่งที่สำคัญที่ลูกเสือจะต้องฝึก สังเกตความแตกต่างของรอยเท้า ในเรื่องของรูปร่าง สัดส่วน รวมทั้งรอยรองเท้า แล้วบันทึกตามความแตกต่าง

โดยวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ในวิชานักสะกดรอย ได้มีวัตถุประสงค์เบื้องต้นดังนี้

1. รู้จักและสามารถอธิบายลักษณะที่แตกต่างกัน 2 อย่างของรอยเท้าคนที่แตกต่างกัน 3 รอย ทั้งที่สวมรองเท้าหรือไม่สวมรองเท้า
2. สามารถอธิบายเหตุการณ์ 3 เรื่อง ได้ถูกต้องพอสมควรโดยพิจารณาจากรอยที่ปรากฏบนทรายหรือวัสดุธรรมชาติอย่างอื่น
3. หล่อรอยเท้านก สัตว์ รถยนต์ หรือรถจักรยาน ด้วยปูนปลาสเตอร์ รวม 6 รอย ทุกรอยให้ทำด้วยตนเองทั้งสิ้น โดยให้มีฉลากบอกวันที่และสถานที่ที่หล่อรอยเหล่านั้นด้วยในจำนวนรอยดังกล่าวข้างต้น ต้องมีรอยเท้านกหรือสัตว์อย่างน้อย 2 รอย
4. ทำทางสะกดรอย (Trail) มีระยะทางยาวอย่างน้อย 1 กิโลเมตร โดยให้มีเครื่องหมายทำด้วยวัสดุธรรมชาติที่แตกต่างกันอย่างน้อย 4 ชนิดจำนวนไม่น้อยกว่า 20 เครื่องหมาย ทางสะกดรอยดังกล่าวให้ทำบนเส้นทางที่ลูกเสือไม่คุ้นเคย

ดาวน์โหลดคู่มือวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ วิชานักสะกดรอย

วิชานักเดินทางไกล

วิชานักเดินทางไกล คือ วิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่เกี่ยวกับการเดินทางของลูกเสือโดยออกจากที่ตั้งไปยังจุดหมายที่กำหนดตามระยะทางที่ผู้กำกับลูกเสือกำหนดเอาไว้ จะเป็นการเดินทางไกลด้วยเท้า รถจักรยานหรือพายเรือก็ได้ จะเดินทางด้วยตัวคนเดียว หรือเดินทางไปด้วยกันเป็นหมู่คณะก็ได้

โดยปกติการเดินทางไกลจะเป็นการเดินทางภายในวันเดียวหรืออยู่ค่ายพักแรม ซึ่งจะต้องมีการเตรียมเกี่ยวกับอุปกรณ์เครื่องใช้ให้พร้อมและเรียบร้อย ดังนั้น ในวิชาพิเศษนักเดินทางไกลของลูกเสือวิสามัญจึงเกี่ยวกับ การทำความเข้าใจความหมายของการเดินทางไกล อุปกรณ์สำหรับการเดินทางไกล หลักการเดินทางไกล ความรู้เรื่องการอนามัยส่วนบุคคล และประโยชน์ของการเดินทางไกล

หลักสูตรวิชาพิเศษนักเดินทางไกล ได้กำหนดเอาไว้ดังนี้

1. สาธิตการบรรจุสิ่งของต่างๆ ลงในเครื่องหลังสำหรับเดินทางไกล 24 ชั่วโมง น้ำหนักเครื่องหลังไม่เกิน 20 กก. รวมทั้งอาหารด้วย สามารถอธิบายเหตุผลในการเลือกสิ่งของที่บรรจุในเครื่องหลัง
2. เข้าร่วมการเดินทางไกล 3 ครั้ง ดังต่อไปนี้
   • ครั้งที่ 1, 2 มีระยะทางแต่ละครั้งไม่น้อยกว่า 16 กม. นอนกลางแจ้ง 1 คืน
   • ครั้งที่ 3 มีระยะทางไม่น้อยกว่า 48 กม. นอนกลางแจ้ง 2 คืน
   • การเดินทางไกลทุกครั้ง ให้นำเครื่องหลังติดตัวไปด้วย และทำสมุดปูมให้ได้
     มาตรฐานอันดี
3. เลือกเส้นทางเดินทางไกลระยะทาง 24 กม. จากแผนที่ของทางการราชการ
   โดยให้เหตุผลในการเลือกเส้นทางเช่นนั้น ซึ่งไม่จำเป็นต้องอยู่ในท้องถิ่นของตน
4. นำสิ่งของเครื่องใช้ในการเดินทางไกลอย่างหนึ่งอย่างใด เช่น เต็นท์ ถุงนอน
   เครื่องหลัง หรือ ถุงสำหรับบรรจุเครื่องใช้ต่างๆ ที่จำเป็น
5. มีความรู้เรื่องการอนามัยส่วนบุคคล เช่น การรักษาเท้า รองเท้า ถุงเท้า ฯลฯ

ดาวน์โหลดคู่มือวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ วิชานักเดินทางไกล

วิชานักดาราศาตร์

วิชานักดาราศาตร์ คือ วิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ที่เกี่ยวข้องกับปรากฏการณ์ต่างๆ ที่สามารถสังเกตได้ และกฎเกณฑ์ต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับดาวและวัตถุบนท้องฟ้าเอกภพ ซึ่งวิชาพิเศษวิชานักดาราศาสตร์ของลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่จะมีเนื้อหาเกี่ยวกับหลักการดูดาว การหาทิศเหนือ กลุ่มดาวฤดูหนาว กลุ่มดาว 12 ราศี ระบบสุริยะ และท้องฟ้าจำลอง

โดยวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ในวิชานักดาราศาตร์ ได้ถูกกำหนดวัตถุประสงค์ไว้ดังนี้

1. รู้จักดาวและกลุ่มดาวที่สำคัญ ซึ่งมองเห็นในเขตรุ้งที่ตนอยู่และรู้จัก ตำแหน่งที่อยู่ของดาวตามเวลาที่กำหนดให้
2. สามารถบอกเวลาโดยการสังเกตดาว
3. รู้จักทางช้างเผือก (Galactic System) และกลุ่มดาว (Star clusters)
4. สร้างหุ่นจำลองอย่างธรรมดา เพื่อแสดงให้เห็นลักษณะบางประการของระบบสุริยจักรวาล
5. รู้จักเครื่องมือที่ใช้และงานที่ปฏิบัติในหอดูดาว รู้จักหอดูดาวที่สำคัญๆ ของโลกตลอดจนที่ตั้งและความเหมาะสมในทางธรรมชาติ รวมทั้งงานพิเศษที่หอดูดาวนั้นปฏิบัติอยู่ และรายละเอียดบางประการเกี่ยวกับกล้องโทรทัศน์ของหอดูดาวนั้น ๆ
6. มีความรู้เกี่ยวกับกิจกรรมของมนุษย์ในอวกาศ ดาวเทียม และการที่มนุษย์สามารถขึ้นไปถึงดวงจันทร์

ดาวน์โหลดคู่มือวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ วิชานักดาราศาสตร์

วิชานักสะสม

วิชานักสะสม คือ วิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ที่เกี่ยวกับการสะสม โดยมีวัตถุประสงค์ให้ลูกเสือรู้จักการสะสม

ในการสอบวิชานักสะสมของลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่จึงมีวัตถุประสงค์ของหลักสูตรดังนี้

1. ทำการสะสมสิ่งของชนิดหนึ่งอย่างเรียบร้อย และจัดให้ถูกต้องตามระบบเป็นเวลาอย่างน้อย 6 เดือน
2. ลักษณะหรือเรื่องของการสะสมให้ลูกเสือเป็นผู้เลือก ตัวอย่างเช่น ดวงตราไปรษณียากร หน้าไม้ขีดไฟ เงินตรา เปลือกหอย แมลง แร่ธาตุ และวัตถุมงคล ฯลฯ
3. การสะสมต้องมีปริมาณพอสมควร ซึ่งจะต้องคำนึงถึงคุณภาพเป็นสำคัญ

ดาวน์โหลดคู่มือวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ วิชานักสะสม

วิชาผู้จัดการค่ายพักแรม

วิชาผู้จัดการค่ายพักแรม คือ คือ วิชาที่กำหนดขึ้นสำหรับลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ที่มีประสบการณ์เกี่ยวกับการอยู่ค่ายพักแรมแล้วอย่างน้อย 5 ครั้ง สถานที่พักแรมแตกต่างกันอย่างน้อย 2 แห่ง ซึ่งถือว่ามีความรู้เกี่ยวกับการใช้ชีวิตในการอยู่ค่ายพักแรมเป็นอย่างดี ไม่ว่าจะเป็นการประกอบอาหาร การทำที่อยู่อาศัย การก่อกองไฟ การใช้ชีวิตในป่า รวมถึงการปฏิบัติตัวขณะอยู่ค่ายพักแรม

ดังนั้น ในการเรียนวิชาผู้จัดการค่ายพักแรม ลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ทุกคนจะนำความรู้และประสบการณ์ที่ผ่านมามาอธิบายและสาธิตวิธีการต่างๆ ให้ผู้กำกับลูกเสือและคณะกรรมการได้อย่างถูกต้องเพื่อให้แน่ใจว่าเป็นผู้มีความรู้ ความสามารถที่จะรับเครื่องหมายวิชาพิเศษวิชาผู้จัดการค่ายพักแรมได้ รวมทั้งสามารถเป็นพี่เลี้ยงให้กับลูกเสือรุ่นน้องที่จะเดินทางไกลและอยู่ค่ายพักแรมได

หลักสูตร วิชาผู้จัดการค่ายพักแรม

1. ได้เคยไปอยู่ค่ายพักแรมมาแล้วในโอกาสต่างๆกัน 5 ครั้ง สถานที่พักแรมแตกต่างกันอย่างน้อย 2 แห่ง
2. สาธิตเรื่องต่อไปนี้ 3 อย่าง
   • การใช้ถ่านสำหรับหุงต้มอาหาร
   • การก่อกองไฟสำหรับการชุมนุมรอบกองไฟ
   • การกางเต็นท์สำหรับหมู่ลูกเสือ
   • การตากเสื้อผ้าและเครื่องนอนที่เปียกชื้นให้แห้งในระหว่างที่อยู่ค่ายพักแรม
   • การป้องกันไฟไหม้ระหว่างอยู่ค่ายพักแรม
3. อธิบายและสาธิตวิธีต่างๆ ที่ใช้ในค่ายพักแรมในเรื่องต่อไปนี้ 4 อย่าง
   • การระวังรักษาอาหาร
   • การระวังรักษาน้ำดื่ม
   • การระวังรักษาที่หุงต้มอาหาร
   • การกำจัดขยะ
   • การสร้างและระวังรักษาส้วมชั่วคราว
4. มีความรู้อย่างดีเกี่ยวกับการอยู่ค่ายพักแรมของลูกเสือ
5. สาธิตความสามารถในการใช้เครื่องมือต่อไปนี้ 3 อย่าง
   • ขวานสำหรับโค่นต้นไม้
   • เลื่อย
   • ค้อนหนัก เช่น สำหรับตอกเสา
   • ผึ่งกากไม้
   • เครื่องมือลิดกิ่งไม้
   • เครื่องมือที่ใช้เครื่องยนต์ เช่น เครื่องยนต์ตัดหญ้า เลื่อย สว่านไฟฟ้า ฯลฯ
6. สาธิตการบรรจุยาและเครื่องใช้ต่างๆ สำหรับการปฐมพยาบาลลูกเสือ 1 หมู่ ในระหว่างอยู่ค่ายพักแรมเป็นเวลา 7 วัน
7. อภิปรายกับกรรมการสอบถึงสิ่งที่ตนอยากจะเห็นในการพัฒนาและปรับปรุงค่ายลูกเสือถาวรที่ตนคุ้นเคย

ดาวน์โหลดคู่มือวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ วิชาผู้จัดการค่ายพักแรม

วิชาหัวหน้าคนครัว

วิชาหัวหน้าคนครัว คือ วิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ที่เกี่ยวกับการรับผิดชอบในการจัดหาวัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ในการประกอบอาหาร เลือกซื้อ จัดเตรียมอาหารและประกอบอาหารให้ถูกหลักอนามัย และถูกต้องตามวิธีการของลูกเสือ โดยมีคนครัวเป็นผู้ช่วยเหลือในการประกอบอาหารให้มีปริมาณเพียงพอสำหรับสมาชิกในหมู่และมีประโยชน์ โดยมีรายละเอียด คือ

โดยวัตถุประสงค์ของหลักสูตรวิชาหัวหน้าคนครัวมีดังนี้

1. ประกอบอาหารสำหรับลูกเสือ 1 หมู่ โดยมีการหุงข้าว นึ่งข้าวหรือหลามข้าว และทำกับข้าว 4 อย่าง
2. รู้จักซื้ออาหาร จัดรายการอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายและมีปริมาณเพียงพอสำหรับลูกเสือ 2 หมู่ หมู่ละ 5 คน ที่ไปอยู่ค่ายพักแรมเป็นเวลา 1 สัปดาห์ (กรรมการสอบเป็นผู้กำหนดจำนวนเงินที่จะซื้ออาหารให้)
3. สามารถประกอบอาหารร้อน 2 อย่างและเครื่องดื่มร้อน 1 อย่างได้โดยไม่ใช้ภาชนะอื่นใดนอกจากการใช้หม้อหุงต้มสนาม

ดาวน์โหลดคู่มือวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ วิชาหัวหน้าคนครัว

วิชานักอุตุนิยมวิทยา

วิชานักอุตุนิยมวิทยา คือ วิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ที่เกี่ยวกับวิทยาศาสตร์ของบรรยากาศและปรากฏการณ์ต่างๆ ของอากาศ ซึ่งมีวัตถุประสงค์ของหลักสูตรดังนี้

1. ทำบันทึกประจำวันเกี่ยวกับเรื่องลมฟ้าอากาศ จากการสังเกตด้วยตนเองเป็นเวลาอย่างน้อย 1 เดือน ในบันทึกนั้น อย่างน้อยให้กล่าวถึงเรื่องต่อไปนี้
   • กำลังและทิศทางลม
   • ชนิดและปริมาณของเมฆ
   • ลมฟ้าอากาศ
   • อุณหภูมิ
   • ความกดอากาศ
   • ปริมาณน้ำฝน
2. เข้าใจประโยชน์ และหลักในการทำงานของเครื่องมือต่อไปนี้กับให้สร้างเครื่องมือแบบง่าย ๆ ขึ้นอย่างหนึ่งอย่างใด
   • เทอร์โมมิเตอร์ (thermometer)
   • บาโรมิเตอร์ (barometer)
   • เครื่องบันทึกแสงแดด (Sunshine Recorder)
   • แอนิโมมิเตอร์ (Anemometer)
3. เข้าใจวิธีทำและสามารถอ่านแผนที่อากาศ
4. เข้าใจคำต่อไปนี้ และให้แสดงแผนผังประกอบคำอธิบายด้วย
   • ความชื้นสัมพัทธ์ (relative humidity)
   • จุดน้ำค้าง (dew point)
   • ไอโซบาร์ (isobar)
   • มิลลิบาร์ (millibar)
   • ไอโซเทอม (isotherm)
   • แนวปะทะของอากาศเย็น (cold front)
   • แนวปะทะของอากาศอุ่น (warm front)

ดาวน์โหลดคู่มือวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ วิชานักอุตุนิยมวิทยา

วิชานักธรรมชาติวิทยา

วิชานักธรรมชาติวิทยา คือ วิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ที่เกี่ยวกับสิ่งที่เกิดหรือเป็นอยู่ตามธรรมดา โดยที่มิได้มีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงใดๆ ทั้งสิ้น โดยวิชาพิเศษนักธรรมชาติวิทยามีวัตถุประสงค์และเป้าหมายของวิชา ดังนี้

1. แสดงหลักฐานว่า เป็นผู้สนใจในเรื่องราวเกี่ยวกับธรรมชาติโดยทั่วไป และมีความรู้ในเรื่องหนึ่งเรื่องใดต่อไปนี้เป็นพิเศษ และให้มีการสะสม เก็บตัวอย่าง ทำสมุดปูมและอื่นๆ เพื่อแสดงว่ามีความสนใจในเรื่องราวเกี่ยวกับธรรมชาติโดยแท้จริง
   • ต้นไม้ใหญ่และไม้พุ่ม
   • ดอกไม้ป่า
   • ชีวิตของนก
   • ผีเสื้อ หรือแมลงอย่างใดอย่างหนึ่ง
   • สัตว์ป่า (พื้นเมือง)
   • ต้นเฟิน หรือหญ้าชนิดต่างๆ
   • ชีวิตตามชายทะเล หรือในสระ
   • หิน หรือซากสัตว์และต้นไม้ที่กลายเป็นหิน
2. อภิปรายกับกรรมการสอบถึงผลของการสังเกตของตนและแหล่งความรู้ที่ได้มา เช่น พิพิธภัณฑ์ หนังสือ เป็นต้น

ดาวน์โหลดคู่มือวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ วิชานักธรรมชาติวิทยา

วิชาผู้พิทักษ์ป่า

วิชาผู้พิทักษ์ป่า คือ วิชาพิเศษเกี่ยวกับป่าไม้ ต้นไม้ และการดูแลรักษาป่าซึ่งมีประโยชน์ต่อการรักษาสมดุลของสิ่งแวดล้อม

หลักสูตรวิชาผู้พิทักษ์ป่าจึงประกอบด้วยวัตถุประสงค์ดังนี้

1. สามารถบอกชื่อต้นไม้ต่างๆ 20 ชนิด รู้จักประโยชน์ของต้นไม้ชนิดต่างๆ และรู้จักไม้ที่เป็นเชื้อเพลิง ทั้งสามารถบอกชื่อต้นไม้ได้ในระยะไกลพอสมควร
2. มีความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับโครงสร้างต้นไม้ การกินอาหาร การหายใจและการเจริญเติบโตของต้นไม้ยืนต้น
3. รู้จักอันตรายที่จะเกิดแก่ต้นไม้ยืนต้นและป่าไม้ จากสิ่งต่อไปนี้ คือ ไฟไหม้ แมลงต่างๆ เชื้อโรค และสัตว์ต่างๆ กับทั้งสามารถอธิบายถึงวิธีกำจัดอันตรายดังกล่าวข้างต้น
4. รู้จักการทำแปลงเพาะชำ การย้ายต้นอ่อนที่เพาะชำไว้ไปปลูกที่ใหม่ ซึ่งได้จดเตรียมไว้แล้ว ทั้งรู้วิธีบำรุงรักษาต้นไม้ให้อยู่ในสภาพอันดี
5. รู้จักโค่นและตกแต่งต้นไม้

ดาวน์โหลดคู่มือวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ วิชาผู้พิทักษ์ป่า

วิชานักผจญภัย

วิชานักผจญภัย คือ วิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ที่ท้าทายให้ลูกเสือได้ใช้กำลังความคิด ร่วมกันคิดแก้ปัญหา ช่วยกันทำอุปกรณ์ในการแก้ปัญหา ตลอดจนการตัดสินใจของนายหมู่ที่จะต้องดำเนินการเพื่อให้สามารถนำหมู่ของตนพ้นเหตุการณ์ที่เผชิญอยู่นั้นไปได้ด้วยความสำเร็จและปลอดภัยด้วยกันทุกคน โดยมีหลักสูตรดังนี้

(1) เดินทางไกลไปอยู่ค่ายพักแรมเป็นเวลา 1 คืน การไปอยู่ค่ายพักแรมต้องเดินไปยังท้องถิ่นที่ลูกเสือไม่คุ้นเคย จำ นวนลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ที่จะไปอยู่ค่ายพักแรมควรแบ่งเป็นชุด ชุดละ 4 คน การเดินทางไกลต้องมีระยะทางอย่างน้อย 8 กิโลเมตร และในระหว่างการเดินทาง ให้สมมติว่ามีเหตุฉุกเฉินเกิดขึ้นอย่างน้อย 4 อย่าง เช่น ช่วยเหลือผู้ประสบภัยหรือมีผู้ติดอยู่ในที่สูง การใช้เข็มทิศการปฏิบัติงานเวลากลางคืน การแปลรหัส และเหตุฉุกเฉินทางนํ้า เป็นต้น เหตุฉุกเฉินเช่นว่านี้ให้เว้นระยะห่างกันพอสมควรและลูกเสือจำ เป็นต้องมีความรู้ในเรื่องแผนที่และเข็มทิศจึงจะสามารถเดินทางไปถึงจุดหมายปลายทางได้การฝึกอบรมวิชานี้ต้องมีลักษณะเป็นการทดสอบอย่างจริงจังในเรื่องการตัดสินใจ ความคิดริเริ่ม และการพึ่งตนเอง

(2) สามารถปฏิบัติได้ 3 ข้อ ในเรื่องต่อไปนี้

• ขึ้นต้นไม้จากพื้นได้สูงไม่น้อยกว่า 5 เมตร
• ขว้างหรือโยนเชือกช่วยชีวิตยาว 18 เมตร ให้ตกอยู่ในระหว่างหลัก 2 หลัก ซึ่งปักห่างกัน 1.20 เมตร โดยผู้ขว้างยืนอยู่ห่างหลักทั้งสอง 15 เมตรให้เชือกตกอยู่ในระหว่างหลัก กำหนด 2 ครั้ง ใน 3 ครั้ง
• ไต่เชือกจากพื้นได้สูง 4.50 เมตร
• โรยตัวตามเชือกสูง 6 เมตร
• ว่ายนํ้าโดยสวมเครื่องแต่งกายเป็นระยะทาง 18 เมตร
• กระโดดข้ามเครื่องกีดขวางสูง 2 ใน 3 ของส่วนสูงตัวเอง

ดาวน์โหลดคู่มือวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ วิชานักผจญภัย

วิชาล่าม

วิชาล่าม คือ วิชาพิเศษเกี่ยวกับการแปลภาษาต่างประเทศ ที่ทำหน้าที่แปลคำพูดของฝ่ายหนึ่งให้อีกฝ่ายหนึ่งเข้าใจ

หลักสูตรวิชาพิเศษ วิชาล่าม ลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่จึงจะต้องผ่านการทดสอบต่อไปนี้ โดยใช้ภาษาต่างประเทศ

1. สนทนาอย่างง่ายๆ เป็นเวลาประมาณ 15 นาที โดยใช้ศัพท์เบื้องต้นเกี่ยวกับกิจการลูกเสือ เช่น การลูกเสือ ลูกเสือสำ รอง ลูกเสือสามัญ ลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ ลูกเสือวิสามัญ หมู่ลูกเสือ ค่ายพักแรม เต็นท์ นายหมู่ลูกเสือ รองนายหมู่ลูกเสือ ผู้กำกับลูกเสือ รองผู้กำกับลูกเสือ ผู้ตรวจการลูกเสือ ฯลฯ
2. เขียนจดหมายเกี่ยวกับเรื่องลูกเสือ มีข้อความประมาณ 200 คำ
3. อ่านออกเสียงพอให้ฟังรู้เรื่องจากข้อความตอนหนึ่งในหนังสือ หนังสือพิมพ์ หรือนิตยสารที่มีความยากง่ายพอสมควร และแปลข้อความที่อ่านนั้นอย่างคร่าวๆ โดยไม่ต้องใช้พจนานุกรม

ดาวน์โหลดคู่มือวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ วิชาล่าม

วิชานักบุกเบิก

วิชานักบุกเบิก คือ วิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ที่เกี่ยวกับเงื่อนเชือกและการใช้ประโยชน์จากเงื่อนเชือก ซึ่งเกี่ยวข้องกับการประเมินคุณลักษณะของเชือก การผูกเงื่อน การดูแลรักษาเชือก การเลือกใช้เงื่อนเชือกอย่างเหมาะสม ตลอดจนการประยุกต์ใช้เงื่อนเชือกสำหรับการบุกเบิก

โดยวัตถุของหลักสูตรวิชาพิเศษวิชานักบุกเบิก จะมีดังนี้

1. เข้าใจลักษณะสำคัญของชนิดและขนาดต่างๆ ของเชือกที่คนทำ ขึ้น และพันธุ์ไม้ชนิดต่างๆ ที่อาจใช้เป็นเชือก เช่น หวาย ป่าน ปอ กก เถาวัลย์ ฯลฯ รู้จักวิธีขดและรักษาเชือก ตลอดจนวิธีประเมินกำลังและลักษณะของเชือก
2. สามารถดูแลความปลอดภัยอย่างมั่นใจในการใช้เชือก เข้าใจอันตรายที่อาจเกิดขึ้นเนื่องจากความบกพร่องของผู้นำ การไม่รักษาวินัย การใช้เครื่องมือที่ผิดพลาดหรือเกินกำลัง และการผูกเงื่อนเชือกที่ไม่ถูกต้อง เข้าใจอันตรายฉุกเฉินอาจเกิดขึ้นเนื่องจากเชือกขาดหรือคลายเกลียว
3. เข้าใจและสามารถแสดงวิธีใช้สมอบกที่เหมาะสมแก่โครงการสถานที่ และที่ดินต่างๆ รวมทั้งพื้นดินที่ซุยหรือเฉอะแฉะ
4. สามารถแสดงความชำนาญในการผูกเงื่อน การผูกแน่น การแทงเชือก และการพันหัวเชือกในระหว่างการเดินทางระยะสั้น แต่ต้องใช้เทคนิคต่างๆ ในการบุกเบิกตามสถานการณ์ดังที่กรรมการผู้สอบกำ หนดให้อย่างน้อย 3 ใน 4 ของสถานการณ์เหล่านี้จะต้องทำให้สำเร็จเป็นที่พอใจ โดยให้เทคนิคที่ถูกต้องและไม่ชักช้าจนเกินไป
5. แสดงบทบาทสำคัญโดยมิใช่เป็นหัวหน้า ในการจัดทำโครงการบุกเบิกของหมู่ลูกเสือโครงการหนึ่งซึ่งกรรมการสอบเลือกให้หมู่ลูกเสือเป็นผู้ดำเนินการจัดทำ
6. เป็นผู้นำของหมู่ในการจัดทำตามโครงการบุกเบิกที่ตนร่างขึ้นเอง โดยมิได้รับความช่วยเหลือจากผู้ใด แบบโครงการนี้จะต้องมีภาพประกอบและแบบจำลอง มีมาตราส่วน วิธีดำเนินงาน รวมทั้งรายละเอียดเกี่ยวกับบรรดาเครื่องใช้ที่จำเป็น และกำหนดเวลาปฏิบัติงานโดยประมาณ

หมายเหตุ

• ลูกเสือมีอิสระในการเลือกชนิดหรือปัญหาของโครงการ แต่อาจขอคำแนะนำจากกรรมการสอบได้
• โครงการก่อสร้างตามข้อ 5 และ 6 ต้องเป็นชนิดต่างๆ กัน คือ แพหอคอย เสากระโดง สะพาน ปั้นจั่น ฯลฯ และมีขนาดพอสมควรเหมาะที่จะใช้ทักษะในการเทคนิคของการบุกเบิก

ดาวน์โหลดคู่มือวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ วิชานักบุกเบิก

วิชาแผนที่ทหารและเข็มทิศ

วิชาแผนที่ทหารและเข็มทิศ คือ วิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่เกี่ยวกับความรู้ในการใช้แผนที่ที่แสดงรายละเอียดของภูมิประเทศบนพื้นผิวโลกทั้งที่มีอยู่ตามธรรมชาติและที่มนุษย์สร้างขึ้น ร่วมกับการใช้เข็มทิศ

โดยวิชาแผนที่ทหารและเข็มทิศมีวัตถุประสงค์ของหลักสูตรดังนี้

1. มีความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับแผนที่ทหารต่อไปนี้
   • ความหมายและชนิดของแผนที่ระวางต่างๆ
   • มาตราส่วน ข่าวสาร ของระวาง สี และเครื่องหมายที่แสดงในแผนที่นั้นๆ
   • ทิศทาง ทิศเหนือจริง ทิศเหนือแม่เหล็ก ทิศเหนือกริดมุมเยื้อง
   • ความสูง ทรวดทรง และเส้นลายขอบเขา (เส้นชั้นความสูง)
2. สามารถกำหนดที่ตั้งลงบนแผนที่ด้วยพิกัดทางภูมิศาสตร์ พิกัดทางทหาร พิกัดโปล่า และพิกัดเส้นสมมติ
3. สามารถพิจารณาลักษณะภูมิประเทศเปรียบเทียบกับแผนที่
4. แสดงการหาทิศเหนือด้วยวิธีการต่างๆ โดยไม่ใช้เข็มทิศ 3 วิธี
5. แสดงการวางแผนที่ให้ถูกทิศ
6. รู้จักชนิดของเข็มทิศทั่วไป และเข็มทิศที่ใช้ทางทหาร
7. สามารถกำหนดจุดลงบนแผนที่ด้วยการเล็งตรง การเล็งสกัดกลับ เพื่อหาที่อยู่ของตนเอง
8. สามารถเดินทางในภูมิประเทศด้วยเข็มทิศหรือวิธีอื่นๆ เช่น ดาราศาสตร์
9. มีความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับภาพถ่ายทางอากาศ

ดาวน์โหลดคู่มือวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ วิชาแผนที่ทหารและเข็มทิศ

วิชาหน้าที่พลเมือง

วิชาหน้าที่พลเมือง คือ วิชาพิเศษของลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ที่เรียนรู้เกี่ยวกับการปกครองในระบอบประชาธิปไตย การเป็นพลเมืองดี ท้องถิ่น และการช่วยเหลือผู้อื่น

ด้วยเหตุนี้วิชาหน้าที่พลเมืองจึงมีวัตถุประสงค์ของหลักสูตรเกี่ยวกับ

1. เขียนแผนที่สังเขป 2 แผ่น
   • แสดงเขตเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรของจังหวัดที่สำนักงานของกลุ่ม หรือกองลูกเสือตั้งอยู่
   • แสดงเขตเทศบาล เขตสุขาภิบาล หรือเขตอำเภอที่สำนักงานของกลุ่ม หรือกองลูกเสือตั้งอยู่
2. ได้ศึกษาระบบการปกครองท้องถิ่นของตนและของประเทศตลอดจนวิธีการเลือกตั้ง คุณสมบัติของผู้มีสิทธิออกเสียงเลือกตั้ง และสามารถตอบคำถามเกี่ยวกับเรื่องนี้ด้วยปากเปล่าหรือเป็นลายลักษณ์อักษร
3. เขียนประวัติย่อ (1,000 ถึง 2,000 คำ ) ของหมู่บ้าน อำ เภอ และจังหวัดที่ตนอาศัยอยู่
4. แสดงหลักฐานว่า ตนกำลังช่วยเหลือเพื่อนบ้านของตน โดยเฉพาะคนพิการหรือคนชรา หรือมีหลักฐานว่า กำลังเข้ารับการฝึกอบรมเพื่อเตรียมให้การช่วยเหลือดังกล่าวข้างต้น
5. มีความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับหน้าที่พลเมืองดี

ดาวน์โหลดคู่มือวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ วิชาหน้าที่พลเมือง

วิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่อื่นๆ

1. การพยาบาล
2. นักอนุรักษ์ธรรมชาติ
3. นักดับเพลิง
4. นักยิงปืน
5. นักสัญญาน
6. นักสารพัดช่าง
7. การสื่อสารด้วยยานพาหนะ
8. นักโบราณคดี
9. นักดนตรี
10. นักถ่ายภาพ
11. นักกีฬา
12. นักกรีฑา
13. นักพิมพ์ดีด
14. บรรณารักษ์
15. นักแสดงการบันเทิง
16. มัคคุเทศก์
17. วิชาพลาธิการ
18. เลขานุการ
19. ผู้ช่วยการจราจร
20. ช่างเขียน
21. ช่างไฟฟ้า
22. ช่างวิทยุ
23. ช่างแผนที่
24. ช่างเครื่องยนต์
25. อีเล็กทรอนิกส์
26. การหามิตร
27. การฝีมือ
28. การช่วยผู้ประสบภัย
29. การสาธารณสุข
30. การพูดในที่สาธารณะ
31. การประชาสัมพันธ์
32. การสังคมสงเคราะห์
33. การพัฒนาชุมชน
34. ชาวประมง
35. ต้นเด่น
36. ผู้นำร่อง
37. นักเล่นเรือใบ
38. นักว่ายน้ำ
39. นักพายเรือ
40. นักกระเชียงเรือ
41. กลาสีเรือ
42. การควบคุมการจราจรทางน้ำ
43. การป้องกันความเสียหายและดับเพลิงไหม้บนเรือ
44. การเรือ
45. การดำรงชีพในทะเล
46. เครื่องหมายชาวเรือ
47. เครื่องหมายเชิดชูเกียรติลูกเสือเหล่าสมุทร
48. นักเครื่องบินเล็ก
49. ช่างอากาศ
50. ยามอากาศ
51. การควบคุมการจราจรทางอากาศเบื้องต้น
52. การควบคุมการจราจรทางอากาศ
53. การช่วยเหลือผู้ประสบภัยและดับเพลิงอากาศยาน
54. การฝึกเป็นผู้นำ
55. นักปฏิบัติการทางจิตวิทยา (ปจว.)
56. การขนส่งทางอากาศ
57. เสนารักษ์
58. การดำรงชีพในถิ่นทุรกันดาร
59. นักไต่ผา
60. เครื่องหมายการบิน
61. เครื่องหมายเชิดชูเกียรติลูกเสือเหล่าอากาศ
62. เครื่องหมายผู้ฝึกสอน

โดยแต่ละวิชาพิเศษลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ ในแต่ละวิชาพิเศษจะมีหลักสูตรและวัตถุประสงค์ของหลักสูตรที่แตกต่างกันตามที่ระบุเอาไว้อย่างชัดเจนใน ข้อบังคับคณะลูกเสือแห่งชาติ หลักสูตรและวิชาพิเศษลูกเสือสามัญ ฉบับที่ 14 พ.ศ. 2528